Lời Mở Đầu: Khi Khoa Học Gõ Cửa Những Giới Hạn
Trong hành trình phát triển của ngành dầu khí Việt Nam, việc phát hiện dầu trong tầng đá móng tại mỏ Bạch Hổ không chỉ là một bước ngoặt về công nghệ mà còn là minh chứng cho tinh thần dám nghĩ, dám làm và sự kiên trì vượt qua mọi thách thức. Đây là câu chuyện về sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ khoa học và đột phá công nghệ, tạo nên một bản giao hưởng đặc sắc trong lịch sử dầu khí Việt Nam.
Những Nốt Nhạc Đầu Tiên: Thách Thức Từ Lòng Đất
Những năm đầu thập niên 1980, ngành dầu khí Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn. Các tầng chứa truyền thống như Oligocene và Miocene tại mỏ Bạch Hổ dù xác nhận có dầu nhưng lưu lượng khai thác yếu và sụt giảm nhanh chóng. Giếng BH-5, dù được kỳ vọng lớn, cũng dừng lại ở độ sâu 3.001m do lo ngại về địa chất phức tạp, đặc biệt là tầng sét trương nở. Liên doanh Vietsovpetro đứng trước nguy cơ không thể thu hồi chi phí đầu tư khổng lồ.
Trong bối cảnh đó, giếng BH-1, khoan từ giàn MSP-1, khi đi sâu hơn dự kiến đã chạm phải một tầng đá kỳ lạ được mô tả là “lớp sạn kết đáy” và gặp sự cố mất dung dịch khoan nghiêm trọng – dấu hiệu của hệ thống khe nứt tiềm năng. Giải pháp công nghệ ban đầu khá thô sơ với vỏ trấu được trộn vào dung dịch để trám bít. Trớ trêu thay, chính giải pháp tình thế này lại làm nghẽn thiết bị thử vỉa, khiến lần thử đầu tiên tại tầng này cho kết quả “khô”. Quyết định tạm thời được đưa ra là trám xi măng và nhanh chóng kết thúc thử vỉa để chuyển sang khai thác tầng 23 phía trên, bí mật của tầng đá móng tạm thời bị niêm phong.
Khúc Cao Trào: Phát Hiện Đột Phá Từ Tầng Đá Móng
Không chấp nhận thất bại, các nhà khoa học và kỹ sư tiếp tục trăn trở. Giếng BH-6, được khoan thăm dò vào năm 1986-1987, với mục tiêu khoanh định tầng Oligocene và xác định ranh giới tầng 23, đã mang đến một bất ngờ lớn. Khi khoan sâu đến 3.533m, vượt qua trầm tích và đi vào tầng đá được nhận diện là móng phong hóa, kết quả thử vỉa vào tháng 5/1987 cho dòng dầu lên tới gần 500 tấn/ngày. Phát hiện này thổi bùng lên một cuộc tranh luận khoa học gay gắt: dầu chảy từ tầng Oligocene có sự liên thông với móng, hay từ chính tầng móng phong hóa nứt nẻ? Dù chưa có câu trả lời cuối cùng, song điều này đã củng cố mạnh mẽ niềm tin vào tiềm năng chứa dầu hoàn toàn mới, thách thức mọi lý thuyết địa chất dầu khí kinh điển vốn cho rằng đá magma không thể chứa dầu.
Bản Giao Hưởng Đỉnh Cao: Dòng Dầu Từ Đá Móng Phun Trào
Sự kiên trì và tư duy khoa học không ngừng nghỉ đã dẫn đến một quyết định mang tính lịch sử. Giữa bối cảnh sản lượng từ tầng 23 ở giếng BH-1 ngày càng suy kiệt, Ban Tổng Giám đốc Vietsovpetro, lúc này dưới sự dẫn dắt của ông Vovk V.S., đã đưa ra một chủ trương táo bạo: khoan phá cầu xi măng đã được đặt trước đó ở giếng BH-1 và thử lại “lớp sạn kết đáy” bí ẩn. Đây là một thách thức về công nghệ vô cùng lớn, đòi hỏi kỹ thuật khoan, kiểm soát giếng và hoàn thiện giếng ở mức độ phức tạp cao, đặc biệt khi thao tác trên một giếng đã khai thác và nằm trong một hệ thống mỏ đang vận hành.
Và rồi, vào khoảng 10 giờ ngày 6/9/1988, cột mốc lịch sử đã ghi dấu khi dòng dầu từ tầng đá móng granite nứt nẻ của giếng BH-1 phun trào mạnh mẽ, với áp suất đầu giếng đo được khoảng 110 atmosphere và lưu lượng ước tính ban đầu lên đến 2.000 tấn/ngày – một con số không tưởng. Đây không chỉ là một thành công vượt trội, mà còn là sự khẳng định đanh thép về một loại hình thân chứa phi truyền thống với tiềm năng khổng lồ, một “kho báu vàng đen” thực sự.
Hòa Tấu Công Nghệ: Tối Ưu Hóa Khai Thác Từ Đá Móng
Phát hiện ra dầu trong đá móng mới chỉ là bước khởi đầu. Việc duy trì và tối ưu hóa khai thác từ một tầng chứa granite nứt nẻ, với tính chất không đồng nhất và phức tạp, đòi hỏi những giải pháp khoa học công nghệ tiên phong và bền bỉ.
Một trong những đóng góp công nghệ vĩ đại nhất, mang tầm vóc quốc tế của Việt Nam, chính là việc nghiên cứu và áp dụng thành công kỹ thuật bơm ép nước vào vỉa để duy trì áp suất và tối ưu hóa hệ số thu hồi dầu. Với sự chủ trì của các chuyên gia hàng đầu như Aresev E.G. và Trần Lê Đông, công trình này đã đưa hệ số thu hồi dầu từ tầng móng Bạch Hổ lên mức ấn tượng 40-45%, vượt xa con số 15-20% thường thấy ở các mỏ tương tự trên thế giới. Công nghệ này không đơn thuần là bơm nước biển vào vỉa, mà là cả một quy trình xử lý phức tạp: nước biển phải được lọc kỹ, khử cặn đến kích thước 1-2 micron, khử vi sinh vật, khử oxy, khử muối, để trở thành một loại nước siêu tinh khiết trước khi được bơm ép trở lại lòng đất. Đây là một kỳ công về kỹ thuật và quản lý vận hành.
Dư Âm: Di Sản Và Tầm Nhìn Tương Lai
Thành công trong việc khai thác dầu từ tầng đá móng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế to lớn mà còn đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của ngành dầu khí Việt Nam. Nó khẳng định năng lực khoa học và công nghệ của Việt Nam trong lĩnh vực dầu khí, mở ra hướng đi mới trong thăm dò và khai thác dầu khí từ các tầng chứa phi truyền thống.
Hơn nữa, câu chuyện này còn là minh chứng cho tinh thần dám nghĩ, dám làm, vượt qua mọi thách thức để đạt được thành công. Đây là bài học quý giá cho các thế hệ kỹ sư, nhà khoa học và nhà quản lý trong ngành dầu khí, khuyến khích họ tiếp tục đổi mới, sáng tạo và không ngừng học hỏi để đưa ngành dầu khí Việt Nam ngày càng phát triển.
Kết Luận: Bản Giao Hưởng Của Trí Tuệ Và Đột Phá
Câu chuyện tìm dầu ở tầng đá móng tại mỏ Bạch Hổ là một bản giao hưởng tuyệt vời của trí tuệ khoa học và đột phá công nghệ. Nó thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tầm nhìn chiến lược, sự kiên trì và tinh thần đổi mới sáng tạo. Thành công này không chỉ ghi dấu ấn trong lịch sử ngành dầu khí Việt Nam mà còn góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ dầu khí thế giới.
Nguồn: PetroTimes.vn
